Nga Sllovenia në Kosovë: Mësime mbi Ekonominë Qarkore dhe Zhvillimin e Qëndrueshëm

Publikuar: 26 mar 2025 Koha e leximit: 5 minuta Sdílet:

Inspirimi është çelësi për të sjellë ndryshim. Në Kosovë, punojmë për përmirësimin e sektorit të mjedisit dhe promovimin e ekonomisë qarkore dhe praktikave të qëndrueshme. Prandaj, organizuam një vizitë studimore në Slloveni për përfaqësuesit e institucioneve të përzgjedhura dhe organizatave të shoqërisë civile nga Kosova, me qëllim të shkëmbimit të praktikave më të mira me homologët e tyre sllovenë. Cilat shembuj nga Sllovenia i sollën pjesëmarrësit me vete në Kosovë?

Vizita studimore bashkoi një grup të larmishëm pjesëmarrësish nga institucione që punojnë në fushën e qëndrueshmërisë dhe zhvillimit ekonomik në Kosovë, nga sektori publik, privat dhe OJQ-të.

Ky udhëtim ofroi njohuri mbi kornizat e politikave të Sllovenisë dhe strategjitë praktike për integrimin e parimeve të ekonomisë qarkore në nivel komunal dhe kombëtar. Po ashtu, ndihmoi në krijimin e partneriteteve me institucione sllovene që janë në ballë të ndryshimeve në praktikat e ekonomisë qarkore, duke ofruar udhëzime të vlefshme për përshtatjen e këtyre qasjeve në Kosovë.

“Sllovenia u përzgjodh për shkak të strategjive të saj të avancuara dhe të integruara për ekonominë qarkore, veçanërisht në menaxhimin e mbeturinave, prokurimin e gjelbër dhe kornizat e politikave që mbështesin tranzicionin e gjelbër. Përvoja e këtij vendi ofron mësime të vlefshme për Kosovën. Suksesi i Sllovenisë në arritjen e rezultateve të prekshme në qëndrueshmëri përmes qasjeve inovative e bën atë një model ideal për Kosovën, duke siguruar një tranzicion më të lehtë dhe më efikas drejt ekonomisë qarkore,” thotë Lendita Kastrati nga People in Need.

Në Kosovë, iniciativat e gjelbra janë ende në fazat e hershme

Sipas Lenditës, Kosova është ende në fazat e para të integrimit të parimeve të qëndrueshmërisë dhe ekonomisë së gjelbër në kornizat e saj të përgjithshme politike.

“Hendeku më i madh ndodhet në menaxhimin e mbeturinave, ku Kosova nuk ka sisteme gjithëpërfshirëse për ndarjen e mbeturinave, riciklimin dhe përfshirjen e publikut në përpjekjet për qëndrueshmëri. Ka gjithashtu nevojë për politika më të forta që mbështesin modelet e biznesit qarkor dhe qasje më të lehtë në financa për inovacionin e gjelbër. Përpjekjet për të prezantuar prokurimin e gjelbër publik në nivel kombëtar janë ende në fillesat e tyre, dhe adresimi i këtyre boshllëqeve do të jetë thelbësor për avancimin e ekonomisë qarkore,” thekson Lendita.

Pjesëmarrësit ndanë përvojat e tyre pas vizitës te aktorë të ndryshëm që ndihmuan në formësimin e ekonomisë qarkore dhe praktikave të qëndrueshme në Slloveni.

“Aspekti më frymëzues ishte bashkëpunimi i ngushtë mes komunave dhe bizneseve në projekte të ekonomisë qarkore. Me politikat dhe nxitjet e duhura, besoj se Kosova ka potencial për të zbatuar iniciativa të ngjashme, veçanërisht në menaxhimin e mbeturinave dhe ripërdorimin,” thotë Merita Sylaj nga Shoqata e Kosovёs pёr Marketing tё Veshmbathjes.

Frymëzuar për të ndryshuar situatën në vend

Agon Vuthi nga kompania Izolimi Plast e vlerësoi veçanërisht bashkëpunimin me sektorin privat.

“Ajo që më la përshtypje të veçantë, si përfaqësues i sektorit privat dhe si vëzhgues, ishte bashkëpunimi i fuqishëm midis kompanive private dhe organizatave të ndryshme. Këto partneritete nuk janë ende të zhvilluara në vendin tonë, por shpresojmë se njohuritë e përfituara nga kjo përvojë, së bashku me njohuritë se si funksionojnë këto sisteme, do të na ndihmojnë të avokojmë për përmirësime të ngjashme në Kosovë.”

Efikasiteti në ndarjen e mbeturinave në Slloveni gjithashtu e frymëzoi Agonin. “Një mësim kyç ishte sistemi jashtëzakonisht efikas i ndarjes së mbeturinave në Slloveni, ku 70% e mbeturinave ndahen në burim, ndërsa 30% e mbeturinave dërgohen në impiantet e riciklimit. Gjithashtu, ishte mbresëlënëse të shihje sesi impianti i përpunimit të mbeturinave prodhon energji elektrike, ngrohje dhe produkte të tjera të dobishme nga mbeturinat, ndërsa vetëm 5% përfundojnë në deponi.”

“Një praktikë tjetër për t’u përmendur është përkushtimi i Sllovenisë për prokurimin e gjelbër publik (GPP). Duke përfshirë parimet e ekonomisë qarkore në tenderët publikë, vendi siguron që kontratat qeveritare të kenë përparësi materiale të qëndrueshme, produkte me efikasitet energjie dhe shërbime që promovojnë qarkullimin. Nëse Kosova do ta adoptonte GPP-në, kjo mund të stimulonte kërkesën për ndërtim të qëndrueshëm, ambalazh miqësor me mjedisin dhe infrastrukturë publike me efikasitet energjie, duke u përputhur me objektivat e saj më të gjera për qëndrueshmëri,” shton Lendita.

“Një nga aspektet më frymëzuese ishte qasja sistematike e Sllovenisë ndaj edukimit për ekonominë rrethore dhe integrimi i zgjidhjeve rrethore në komuna, biznese dhe institucione arsimore. Zbatimi i modeleve të ngjashme në Kosovë është plotësisht i realizueshëm, veçanërisht në fusha si prokurimi i gjelbër publik, trajnimi profesional për industritë e qëndrueshme dhe promovimi i simbiozës industriale – ku mbeturinat e një industrie shërbejnë si lëndë e parë për një tjetër,” shton ajo.

Delegacioni nga Kosova mësoi nga ekspertët më të mirë në këtë fushë. Ata vizituan OJQ-në Ekologët Pa Kufij, Institutin për Inovacion dhe Zhvillim të Universitetit të Lubjanës, Komunën e Lubjanës, Qendrën e Ripërdorimit Lubjanë dhe Ministrinë e Mjedisit, Klimës dhe Energjisë.

Pjesëmarrësit tashmë janë duke punuar në një dokument të dytë politik që do t’u adresohet vendimmarrësve për të zbatuar rekomandimet e tyre. Ata gjithashtu do të prezantojnë njohuritë e fituara në Slloveni në Panairin e Ekonomisë Qarkore në Prishtinë. Vizita ofroi njohuri të vlefshme mbi mënyrat se si vendet e tjera promovojnë dhe zbatojnë qasjen e gjelbër, duke krijuar njëkohësisht lidhje të rëndësishme me ekspertë dhe profesionistë të fushës.

Projekti “Ekonomia Qarkore për Tranzicion të Gjelbër” financohet nga Zyra e Komisionit Evropian në Kosovë dhe zbatohet në bashkëpunim me organizatën kosovare Rilindja Gjelbёr.

Author: People in Need

Cooperation with Local Organisations